تیغه های دیافراگم چه هستند؟ تاثیر آن ها بر عکس های ما چیست؟
ممکن است در لیست مشخصات لنز با خصوصیت تعداد تیغه های دیافراگم (aperture blades) و دیافراگم دایره ای برخورد کرده باشید. در این مقاله قصد داریم بررسی کنیم که این خصوصیت چیست و چه تاثیری بر عکس های ما دارد.
بحث پایه ای: تیغه های دیافراگم چه هستند و چه کاری انجام می دهند؟
آیا تا به حال از نزدیک به داخل لنز دوربین نگاه کرده اید؟ اگر این کار را انجام داده باشید در اغلب لنزها احتمالاً زمانی که دوربین خاموش است چیزی شبیه شکل زیر را دیده اید.
تیغه های دیافراگم اغلب در میانه بدنه لنز هستند. این تیغه ها اندازه حفره دیافراگم را کنترل می کنند. این حفره اجازه عبور نور و رسیدن آن به سطح سنسور دوربین را می دهد.
زمانی که عدد f دیافراگم را افزایش می دهید (دیافراگم بسته)، تیغه های دیافراگم گسترش پیدا می کنند و حفره دیافراگم را باریک تر می کنند. بنابراین نور کمتری وارد دوربین می شود.
هنگامی که عدد f را کاهش می دهید (دیافراگم بازتر)، تیغه های دیافراگم جمع می شوند و اندازه حفره افزایش می یابد. بنابراین نور بیشتری وارد دوربین می شود.
واقعیت جالب: اندازه گیری دیافراگم کامل
چرا در عکسی که در بالا ارائه شده است، از خاموش بودن دوربین عکس گرفته ایم؟ جواب این است که زمانی که دوربین روشن است تیغه های دیافراگم تقریباً به طور کامل جمع می شوند. بسته به نوع لنز ممکن است حتی قادر به دیدن آن ها نباشید.
دلیل این موضوع در دوربین های کانن این است که نورسنجی به صورت دیافراگم کامل انجام می شود. صرف نظر از دیافراگمی که انتخاب کرده اید، تا زمانی که شاتر آزاد نشده است دیافراگم کاملاً باز خواهد بود. این ویژگی این اطمینان را حاصل می کند که حداکثر میزان نور ممکن به سطح سنسور تصویر برسد.
در واقع نور بیشتر به معنای اطلاعات بیشتر است که به عملکردهایی مانند نوردهی خودکار و فوکوس خودکار کمک خواهد کرد.
در حداکثر میزان دیافراگم، تعداد تیغه دیافراگم تاثیری بر بوکه نخواهند داشت.
در تصویر زیر دو عکس کلوزآپ از تیغه های دیافراگم دو لنز در حداکثر دیافراگم ممکن ارائه شده است. در هر دو لنز تیغه های دیافراگم کاملاً جمع شده اند.
RF24-105mm f/4L IS USM (9 aperture blades)
RF50mm f/1.2L USM (10 aperture blades)
چه چیزی در مورد باز بودن دیافراگم در این دو تصویر نظر شما را جلب کرد؟
ربطی به تفاوت در اندازه دیافراگم ندارد.
احتمالاً متوجه تفاوت در اندازه دیافراگم شده اید. این به این دلیل است که این دو لنز با حداکثر دیافراگم متفاوتی طراحی شده اند (اولی f/4 و دومی f/1.2) و این موضوع ربطی به تعداد تیغه های دیافراگم ندارد. اگر یک لنز 50mm با حداکثر دیافراگم f/1.8 دارید، چیزی شبیه مثال دوم مشاهده خواهید کرد.
در واقع تعداد تیغه های دیافراگم حتی ممکن است در لنزهای دارای حداکثر دیافراگم یکسان نیز متفاوت باشد.
شکل دایره ای مشابه
به شکل دریچه نیز توجه نمایید. صرف نظر از این که لنز دارای 9 یا 10 تیغه دیافراگم بوده و در حداکثر دیافراگم می باشد، دریچه دیافراگم به شکل دایره است.
تست عکاسی: نورهای بوکه
عکس های زیر با سه لنز پرایم 50mm با تعداد تیغه های دیافراگم متفاوت گرفته شده است.
- لنز Canon RF 50mm f/1.2L USM دارای 10 تیغه دیافراگم.
- لنز Canon RF 50mm f/1.8 STM دارای 7 تیغه دیافراگم
- لنز Canon EF 50mm f/1.8 II دارای 5 تیغه دیافراگم
تمامی عکس ها با شرایط زیر ثبت شده اند:
- در حداکثر دیافراگم لنز
- در موقعیت مشابهی عکاسی شده است.
- در حالت فوکوس دستی، با قرار دادن فوکوس لنز بر روی نزدیک فاصله فوکوس.
صرف نظر از تعداد تیغه های دیافراگم، شکل نورهای بوکه در همه یکسان است.
دیافراگم 10 تیغه کاملاً باز (f/1.2)
دیافراگم7 تیغه کاملاً باز (f/1.8)
دیافراگم 5 تیغه کاملاً باز (f/1.8)
چرا اندازه نورهای بوکه متفاوت است؟
اندازه نورهای بوکه متفاوت است، اما با توجه به مؤلفه هایی که بر عمق میدان تاثیر می گذارند، این انتظار را داشتیم.
تفاوت در حداکثر دیافراگم: قابل پیش بینی است که f/1.2 به دلیل داشتن عمق میدان کمتر نورهای بوکه بزرگتری خواهد داشت.
تفاوت در نزدیکترین فاصله فوکوس: در مقایسه با RF 50mm f/1.8 STM با کوتاه ترین فاصله فوکوس 30 سانتیمتر، لنز EF 50mm f/1.8 II دارای بزرگترین کوتاهترین فاصله فوکوس (45cm) است. این بدان معناست که نورهای موجود در پس زمینه در لنز RF بیشتر خارج از فوکوس قرار می گیرند و بنابراین بزرگتر به نظر می رسند.
اما در دیافراگم باریک، متفاوت بودن تعداد تیغه ها تفاوت ایجاد می کند.
زمانی که از دیافراگم باریک استفاده می کنیم، فرم شکل هایی که توسط تیغه های دیافراگم ایجاد می شود کمتر به شکل دایره است.
شکل بالا به عمد خارج از فوکوس گرفته شده است. این عکس در دیافراگم f/16 و با یک لنز دارای 7 تیغه دیافراگم گرفته شده است. توجه نمایید که چطور نورهای بوکه به شکل 7 ضلعی شده اند و شکل دریچه دیافراگم را به خود گرفته اند.
ایجاد شکل ستاره وار
جلوه ی دیگری نیز وجود دارد که در دیافراگم های خیلی باریک (f/11 یا f/16 به بعد)، به خصوص زمانی که از یک منبع نور نقطه ای عکس می گیرید، خود را نشان می دهد.
بله، ستاره وار! ممکن است هنگام عکاسی با نوردهی طولانی از یک منظره شب که دارای چراغ های خیابان و نور وسایل نقلیه است، به جلوه ای که در عکس ایجاد می شود توجه کرده باشید.
به عکس های پایین توجه نمایید، تمامی آن ها در فاصله کانونی 50mm و در f/16 با لنزهای دارای تعداد تیغه های دیافراگم متفاوت گرفته شده اند. در مورد تعداد پَره های ستاره وارها چه چیزی توجه شما را جلب کرد؟
5 تیغه دیافراگم
7 تیغه دیافراگم
9 تیغه دیافراگم
10 تیغه دیافراگم
| تعداد تیغه های دیافراگم |
تعداد پره های ستاره وار |
| 5 |
10 |
| 7 |
14 |
| 9 |
18 |
| 10 |
10 |
چرا این اتفاق می افتد؟
این جلوه به چگونگی ایجاد ستاره وارها مرتبط است.
در یک دیافراگم باریک (اعداد f بالا)، میزان باز شدن دریچه کم است و تیغه های دیافراگم لبه ایجاد می کنند. نوری که از دهانه کوچک دیافراگم عبور می کند در لبه تیغه ها منحرف شده و جلوه ستاره وار ایجاد می کند.
یک دیافراگم با 5 تیغه، یک ستاره وار با 10 پره تولید می کند.
یک دیافراگم با 7 تیغه، یک ستاره وار با 14 پره تولید می کند.
یک دیافراگم با 9 تیغه، یک ستاره وار با 18 پره تولید می کند.
یک دیافراگم با 10 تیغه، یک ستاره وار با 10 پره تولید می کند زیرا هر لبه دقیقاً در مقابل لبه دیگر قرار دارد.
به عنوان یک قاعده کلی، اگر تعداد تیغه های دیافراگم فرد باشد، تعداد پره های ستاره وار دو برابر تعداد تیغه ها خواهد شد.
اگر تعداد تیغه های دیافراگم زوج باشد، تعداد پره های ستاره وار برابر با تعداد تیغه ها خواهد بود.
نکاتی در مورد جلوه ستاره وار: گرفتن شفاف ترین ستاره وارها
1- فیلتر UV را از لنز جدا نمایید.
برای ایجاد ستاره وار به منبع نور قوی و متمرکز نیاز دارید. فیلتر UV ممکن است نوری که می خواهد وارد لنز شود را پراکنده کند و سبب شود پره های ستاره وار با وضوح بالا به نظر نرسند.
2- از تمیزی و خشک بودن عدسی جلو و عقب لنز اطمینان حاصل نمایید.
رطوبت، گرد و غبار و لکه های موجود بر روی عدسی لنز، نور را منحرف یا پراکنده خواهند کرد و بر روی شفافیت پره های ستاره وار تاثیر می گذارند. فراموش نکنید عدسی پشت لنز را نیز تمیز کنید، همچنین مراقب باشید به طور تصادفی اثر انگشت بر روی عدسی ها به جای نگذارید.
3- به دنبال منبع نورهای نقطه ای باشید.
شکل منبع نور بر شکل قسمت مرکزی ستاره وار اثر خواهد داشت.
در تصویر بالا سه نوع منبع نور مختلف وجود دارد که ستاره وار تولید کرده اند: لامپ های خیابان و یک لامپ قرمز کوچک بر روی پل. اگر از نزدیک نگاه نمایید، وینیتینگ لامپ دوم از سمت چپ را مشاهده می کنید. به نظر شما چه نوع منبع نوری ستاره وار بهتری تولید می کند؟ تفاوت در چه چیز است؟
عکس ستاره وار که با شکست مواجه شده است.
لکه های موجود بر روی عدسی لنز، پره های ستاره وار حاصل از چراغ جلوی خیابان را تار کرده است. اگر می خواهید ستاره وارهای زیبایی داشته باشید بهتر است همواره یک پارچه و مایع تمیز کننده لنز و یک دمنده به همراه داشته باشید. همچنین توجه نمایید که شکل نورها چگونه بر روی ستاره وارها تاثیر گذاشته است.
شکل بوکه های ثبت شده
هرچه تیغه‌های دیافراگم بیشتر باشد، حتی در دیافراگم‌های کوچکتر نیز شکل دریچه دیافراگم تا حد زیادی دایره ای خواهد شد.
بیشتر بودن تعداد تیغه های دیافراگم کمک می کند تا در مواقعی که نیاز به استفاده از دیافراگم بسته است نیز بتوان بوکه هایی با شکل دایره ایجاد کرد. (دایره های بوکه یا توپ های بوکه)
دیافراگم 5 تیغه در دیافراگم f/8
دیافراگم 10 تیغه در دیافراگم f/8
بوکه ای که در f/8 با لنز 5 تیغه گرفته شده است به میزان کاملاً محسوسی پنج ضلعی شده است. در طرف مقابل بوکه های همان منظره در دیافراگم مشابه با یک لنز 10 تیغه کاملاً دایره ای به نظر می رسند. تنها هنگامی که با دقت و از نزدیک نگاه کنیم متوجه لبه ها می شویم.
جمع بندی: طرفداران عکاسی بوکه و ستاره وار توجه نمایند.
به موازات این که اندازه دریچه دیافراگم را کاهش می دهید، تعداد تیغه های دیافراگم تاثیر خود را نشان می دهند:
- تعداد تیغه دیافراگم بیشتر: در دیافراگم های کمتر دایره ای شدن بوکه ها بیشتر می شود.
- تعداد تیغه دیافراگم کمتر: در دیافراگم های کمتر بوکه ها به شکل چند ضلعی به نظر خواهند رسید.
- تعداد تیغه دیافراگم فرد: دو برابر تعداد تیغه های دیافراگم در ستاره وار پَره ایجاد می شود.
- تعداد تیغه دیافراگم زوج: به تعداد تیغه های دیافراگم در ستاره وار پر ایجاد می شود.
لنزهای سری L کانن اغلب 9 تیغه دیافراگم دارند. لنزهای غیر از سری L اغلب 7 تیغه دیافراگم دارند.
برای اطمینان از اینکه حتی در دیافراگم های باریک تر بوکه ها دایره ای تر باشند، بسیاری از لنزهای حرفه ای رده بالا کانن با دهانه EF یا RF (سری L) دارای 9 و حتی 10 تیغه دیافراگم هستند. این در حالی است که در اغلب لنزهای غیر L کانن، تعداد تیغه های دیافراگم 7 عدد می باشد. برخی از لنزهای EF ممکن است 6 یا 8 تیغه داشته باشند.
اگر عکاسی بوکه برای شما اولویت بالایی دارد و می خواهید حتی در دیافراگم های پایین تر بوکه های شما دایره ای و هموار باشند، یک لنز با تعداد تیغه دیافراگم بالا برای شما بسیار مناسب تر است.
اگر عکاسی ستاره وار برای شما اولویت بالایی دارد، این مسئله مهم است که چه نوع جلوه ستاره وار را بیشتر می پسندید. اگر ستاره وار با تعداد پَره کمتر مورد سلیقه شما هست حتی اگر حرفه ای هم هستید یک لنز سری غیر L مناسب شما می باشد.
علاوه بر این، شما می توانید فیلترهای جلوه ستاره وار خریداری و استفاده نمایید، اما توجه نمایید که این فیلترها ممکن است بر وضوح کلی تصویر شما تاثیر منفی داشته باشند.
